اجزای سفره عقد

سفره عقد یکی از سفره‌های سنتی ایرانی است که در مراسم عقد یا هنگام عروسی پهن می‌شود و عروس و داماد بر سر آن می‌نشینند و به خطبه عقد گوش فرا می‌دهند. سفره عقد در اکثر شهرهای ایران رواج دارد و در آن شش ظرف که هرکدام محتوای چیزی است که بیانگر آرزویی برای عروس داماد است.

اجزای سفره عقد به گواهی تاریخ یکی از رسوم و گزینش‌های پیشینیان است که بی حکمت و بی‌دلیل هم نبوده است. در واقع گستردن بساط عقد برای عروس و داماد، نوعی کارت تبریک گویا با آرزوی سعادت برای زوج جوان بوده است. با این هدف و مضمون، هر ترکیب و ماده‌ای که در این سفره به کار می‌رفت، معنایی ویژه و زیبا در خود داشت.

شاید امروز بیشتر عروس و دامادها و اطرافیان آنها ندانند که معنای ترکیب سفره عقد چیست و به چه منظوری گسترده می‌شود. یعنی از یک رسم پر معنای دیرین، فقط صورت ظاهری آن حفظ شده و به جا مانده‌است.

در ادامه به معرفی اجزای سفره عقد می‌پردازیم:

کتاب خدا به نشانه مورد تأیید قرار داشتن وصلت از سوی خداوند و طلب یمن و برکات الهی جلو آینه و بالای جانماز قرار می‌گیرد.

همچنان که در خرید عروسی، آینه در سرلوحه و پس از قرآن قرار دارد؛ در سفره عقد نیز در صدر سفره و رو به عروس و داماد قرار می‌گیرد تا با نگریستن در آن دلهایشان نسبت به هم مانند آینه صاف و زلال باشد و سعادتمند شوند.

شمعدان‌ها در دو سوی آینه جای دارند و شمع‌های فروزان درون آن‌ها هنگام جاری شدن صیغه عقد، نشانه آرزوی روشنایی و گرمی در پیوند عروس و داماد است. جنس شمعدان با قاب آینه یکی و معمولاً نقره برنز یا بلورین می‌باشد.

جانماز پیشاپیش آینه گسترده می‌شود و روی آن مهر و تسبیح زیبایی قرار می‌دهند تا گواهی بر پایبندی زوج نسبت به اصول دین اسلام باشد و تبرک آن شامل حال عروس و داماد شود. این سجاده و زیر مُهری کوچک روی آن یا از جنس ترمه قدیمی به جا مانده در خانواده با آستر ساتن خوش رنگی مانند زرشکی و غیره می‌باشد یا آن را مخصوص عروس از مخمل سفید می‌دوزند و رویش را با نخ براق نقره ای سوزن دوزی می‌کنند. مهر این جا نماز به شکل قلب یا گل یا اشکال زیبا و استثنایی دیگر انتخاب می‌شود.

در یک سوی بالای سفره عقد توده‌ای از نبات را به شکل زیبای قالبی خاص که گاه در چندین طبقه تهیه شده‌است قرار می‌دهند. نبات نماد آرزوی شیرینی پیوند عروس و داماد است که معمولاً آن را از نبات اعلای زعفرانی تدارک می‌بینند.

نقل به نشانه شیرین کامی و سکه برای افزایش روزی عروس و داماد سر سفره عقد گذاشته می‌شود. امروز مخلوطی از نقل، مروارید و پولک را در بسته بندی‌های کوچک یا اشکال ابتکاری دیگر قرار می‌دهند و این تورها را با شکوفه و روبان تزیین می‌کنند.

از دیر باز تاکنون تخم مرغ نماد تولد و تداوم نسل است از این رو پیداست که نهادن آن بر سفره عقد به نیت ادامه نسل زن و مرد و باروری ازدواج آن دو می‌باشد.

این خوراکی‌های مقوی را نیز به نشان گسترده بودن سفره خوراک عروس و داماد و توانمندی آن‌ها سر سفره عقد می‌گذارند.

نان را به نشانه برکت خداوند و پنیر را با نیت وسعت روزی و سپید بختی بر سر سفره عقد قرار می‌دهند. امروز نان و پنیر را به صورت لقمه‌های کوچک درمی‌آورند و با نایلون محافظ غذا می‌پوشانند.

را به نشانه سلامتی سرسبزی و خرمی در سفره عقد می‌گذارند. سبزی عقد، سبزی خوردن است که از تره، ریحان، شاهی، نعناع، تربچه و پیازچه تشکیل می‌شود.

به نشانه شادابی و طراوت و به عنوان نمادی از زیبایی این پیوند، سبدی از گل بر سفره عقد می‌نشانند. همچنین برای آراستن اجزای دیگر سفره عقد نیز از شاخه‌های گل و گلبرگ‌های رنگین استفاده می‌کنند. گل سرخ یا رز نماد شناخته شده عشق در سراسر جهان است.

آشکار است که شیرینی به نشانه به ارمغان آوردن شهد خوشبختی بر سر سفره عقد می‌نشیند. معمولاً هر دو نوع شیرینی خشک و تر را به این منظور به کار می‌برند. شیرینی سفره عقد باید زیبا، کوچک و تازه باشد.

نهادن میوه‌های رنگین بر سر سفره عقد به منزله برخورداری عروس و داماد از مواهب رنگارنگ الهی و نعمت‌های طبیعی زندگی است.

مراسم عسل در دهان همدیگر گذاشتن پس از جاری شدن صیغه عقد به این منظوراست که عروس داماد در آینده مایه شیرین کامی و دلارامی هم باشند.

حلقه ازدواج زوج معمول مشابه هم است و در جعبه مخصوصی از طلا فروشی خریداری می‌گردد. این حلقه را بر جایگاه خاص و زیبایی پیش پای عروس و داماد می‌گذارند. تا پس از جاری شدن صیغه عقد آن را در انگشت هم جای دهند. خونچه نان و اسپند به مفهوم سفره کوچک است و در اصطلاح به طبق‌هایی چوبی گفته می‌شد که در آن وسایل عقد را قرار می‌دادند.

در گذشته نان سر سفره عقد سنگک بود اما امروزه هر نوع نانی را می‌توان به این منظور مورد استفاده قرار داد.

علاوه بر دود کردن اسپند در آغاز هر یک از مراسم و جشن‌های مربوط به ازدواج از جمله عقد به نیت دور داشتن چشم بد از وصلت جدید و از جان عروس و داماد

ساییدن یک جفت کله قند هم شکل و هم اندازه روی پارچه‌ای بر سر عروس و داماد به نیت فرو باریدن شادی و شیرینی بر سر آن‌ها طی زندگی مشترک صورت می‌گیرد.

برای سفره قند می‌توان از پارچه ی ساتن یا حریر به رنگ های سفید، نباتی یا سبز استفاده کرد. قند را اغلب دختران دم بخت یا زن های تازه عروس شده روی سر عروس و داماد می‌سابند. این سفره باید حین خواندن خطبه عقد روی سر عروس و داماد قرار بگیرد و قند های تزئین شده بالای سرآن ها سابیده شود. پارچه ی ساتن را به طول تقریبی 120 سانتیمتر و عرض 90 سانتیمتر برش دهید. آن را دور تا دور سفره قرار دهید و به عرض یک سانتی متر داخل گذاشته چرخ کنید. برای تزئین دور سفره می‌توانید از تور یا یراق های زیبا استفاده کنید که با رنگ سفره هماهنگ باشد. یا تور حاشیه دار به عرض شش سانتیمتر را ساده یا چین دار به لبه ی سفره وصل کنید.