یکی از مهم ترین نکاتی که هر فردی باید در رابطه با آن مطلع باشد شروط ضمن عقد است. در این مقاله میخواهیم در این خصوص توضیحاتی را ارئه کنیم که می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد.
ازدواج یکی از کهن ترین آئین های انسانی است و تقریبا تمامی ملت ها و فرهنگ ها به شیوه خاص خودشان آن را به رسمیت می‌شناسند. ازدواج آنچنان با سابقه تمدنی ما آمیخته شده که تقریبا هرجایی از دنیا که آثاری از نیاکان ما وجود داشته باشد رد پایی از مراسم ازدواج را می‌بینیم.
تقریبا در همه تمدن ها ازدواج امری آمیخته با فرهنگ، مذهب و سنت ها بوده و هست و هنوز هم در بسیاری از کشور ها مراسم ازدواج را در محیط های مذهبی و با وجود شخصیت های دینی برگزار می‌کنند.
ازدواج و کلیه آئین های مرتبط با آن در همه دنیا بخشی از فرهنگ عمومی و خاطرات جمعی یک جامعه محسوب می‌شوند. همانطور که برای همه ما عروسی اقوام بخش جدایی ناپذیری از خاطرات کودکیمان را تشکیل داده است.
ازدواج جدا از پیمان عاطفی یک پیمان حقوقی هم هست. ما در قالب مقرراتی که توسط حکومت ها تعیین شده است برگه های تعهد آوری را امضا می‌کنیم تا به عنوان زن و شوهر به رسمیت شناخته شویم و این رابطه دارای تعهدات الزام آور قانونی می‌شود.
در بسیاری از فرهنگ ها نهاد ازدواج به دلیل وجود ریشه هایی قدرتمند در مذهب، سنت، آئین و باور های جمعی، واجد اوصافی است که امکان دارد با زندگی مدرن همخوان نباشد.
به همین دلیل قانون این امکان را فراهم کرده است که طرفین ازدواج بتوانند با تعیین شرط هایی، نابرابری در ازدواج را از بین ببرند و با شرایط برابر ازدواج کنند.
بنابراین باید بدانیم که مهم ترین هدف شروط ضمن عقد، ایجاد برابری در زندگی است. یعنی اینکه زوجین بدون اینکه حق اضافه تری نسبت به نفر مقابل در زندگی داشته باشند یک رابطه را به صورت مساوی و در شرابط برابر آغاز کنند.
اعتبار شروط ضمن عقد از قانون 1119 قانون مدنی گرفته شده است. قانون مدنی کشور ایران در این بند این امکان را به زوجین داده است که بتوانند هر شرطی را که مخالف ماهیت اصلی ازدواج نباشد را به صورت رسمی ثبت کنند و به آن تعهد داشته باشند.
ثبت شروط ضمن عقد می‌تواند همزمان با عقد و یا بعد از رسمی شدن عقد باشد و نمی‌توان شروط ضمن عقد را قبل از عقد رسمی ثبت کرد.
* نکته: درج و امضا این شروط در قباله ازدواج به تنهایی کافی نیست و براساس رویه قضایی دادگاه خانواده این شروط باید حتما در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود.
شروط ضمن عقد را می‌توان هر زمان بعد از عقد ثبت کرد از یک ساعت بعد از عقد و یا حتی 50 سال بعد از آن. همچنین زوجین می‌توانند شروطشان را فسخ کنند و یا شرط جدیدی به شروط ضمن عقد اضافه کنند.
مهم ترین و متداول ترین شروط ضمن عقد این پنج مورد است:
- وکالت در طلاق و به اصطلاح درست تر حق طلاق
- حق تحصیل
- حق خروج از کشور
- حق انتخاب محل سکونت
- حق تنصیف اموال
حق تنصیف اموال چیست؟
حق تنصیف اموال یعنی هر چیزی را که زوجین بعد از عقد بدست آورده اند در زمان جدایی می‌بایست به صورت مساوی تقسیم کنند. در رابطه با این حق یک بند در قباله ازدواج وجود دارد که متاسفانه ناقص است. پس بهتر است که به صورت جداگانه در شروط ضمن عقد قرار بگیرد.
سوالی که برای آقایان وجود دارد این است که همسر من خود دارای شغل و در آمد است و دارای مال و اموالی است که با کمک من بدست آورده است. آیا این موارد هم شامل حق تنصیف اموال می‌شود؟
حق تنصیف اموال را می‌توان به صورتی تعریف کرد که شامل آقا و خانم شود. اما املاک و اموالی که از طریق ارث به زوج یا زوجه رسیده است شامل این قانون نمی‌شود.
شما نمی‌توانید شرط حضانت فرزند را در شروط ضمن عقد قرار دهید، زیرا رویه دادگاه خانواده بدین صورت است که اگر زن و مرد در هنگام طلاق بر سر این موضوع اختلاف داشته باشند، بررسی های لازم از سوی دادگاه انجام شده و مشخص می‌شود که چه فردی صلاحیت حضانت فرزند را دارد. اگر فرزند به سن بلوغ رسیده باشد نظر خودش هم بسیار تاثیر گزار است.
همانطور که اشاره شد هدف اصلی شروط ضمن عقد ایجاد تساوی و عدالت در ازدواج است. بنابراین نمی‌توان این شروط را بر خلاف قانون و یا اخلاق عمومی تنظیم کرد. برای مثال سلب حق طلاق از مرد، گرفتن حق ولایت پدر نسبت به فرزند و یا حتی منع رفت و آمد با خانواده یا دوستان جز مواردی است که نمی‌تواند مشمول شروط قرار بگیرد.
همانطور که در ابتدای این مقاله گفته شد، شروط ضمن را می‌توان بعد از عقد ثبت کرد. سوالی که در اینجا برای خانم ها به وجود می‌آید این است که اگر آقای داماد بعد از رسمی شدن ازدواج این شروط را قبول نکرد و به دفتر اسناد رسمی نیامد چه کاری باید انجام دهیم؟ این سوال بسیار مهم است و ما باید دقیق و منطقی به این موضوع نگاه کنیم.
برای حل این مشکل باید یک مهریه تعیین شود که آقای داماد به دفتر ثبت اسناد مراجعه کند و بعد از مراجعه ایشان به دفتر ثبت اسناد رسمی این مهریه توسط خانم بخشیده می‌شود.